Temizlik ve Hijyenin Sağlık Üzerindeki Şaşırtıcı Faydaları

 İnsan olarak pek çok şeye ihtiyacımız var; fiziksel, zihinsel ve ruhsal ihtiyaçlar. Bu ihtiyaçlarımız karşılanmadığında, türüne göre fiziksel veya psikolojik olarak etkileniyoruz. Gün içinde tamamlanması gereken işlerin yanı sıra ev işleri de angarya gibi görünebilir, ancak temiz ve düzenli bir alanın sağlığımıza birçok faydası vardır.

Annemin, kendi annesinden öğrendiği eski bir sözü sıkça duyarım: “Yavrum, evini temiz tut ki misafirin geldiğinde mahcup olmayasın; kendini temiz tut ki, ölüm geldiğinde yüzün kara olmasın.

Stresi Azaltır

Temizlik, stresi azaltmaya yardımcı olur. Düzenli bir ortamda bulunmak, kişinin endişe seviyelerini düşürür. Araştırmalar, dağınık ortamlarda yaşayan bireylerin vücutlarındaki kortizol seviyelerinin daha yüksek olduğunu göstermektedir. Kortizol, vücudumuzda stres ve kaygıya yol açan bir hormondur. Dağınıklığın yüksek kortizol seviyeleriyle ilişkilendirilmesinin nedeni, beynimizin görüş alanındaki her şeyi işlemek zorunda kalmasıdır. Bu durum, günlük işleri daha verimsiz bir şekilde yapmamıza, kendimizi bunalmış ve kaygılı hissetmemize yol açabilir.

Dağınıklığı azaltmak, temizliğin stresi azaltmasına katkıda bulunan tek etken değildir. Temizlik eyleminin kendisi de stres giderici bir aktivitedir. Temizlik sırasında yüzeylerin tozunu almak, düzenlemek veya yıkamak gibi tekrarlayan hareketlere odaklanmak gerekir. Bu sayede temizlik, kişiyi stres kaynaklarından veya tetikleyicilerinden uzaklaştırır.

Verimliliği Artırır

Dağınıklık, görsel olarak dikkati dağıtarak odaklanmayı zorlaştırabilir. Etrafımızda kâğıt yığınları veya eşyalar olduğu durumlarda bile, dikkatimiz bu nesneler tarafından bölünebilir. Beynimiz düzeni sever ve düzenli bir ortamda daha verimli çalışır. Evdeki fazla eşyaların yarattığı karmaşa, insanların işleri erteleme eğilimini artırmaktadır. Yapılan araştırmalar, düzensiz bir ev ortamının, abur cubur tüketme ve televizyon izleme gibi kaçınma davranışlarını tetiklediğini göstermiştir.

Temizlik faaliyetlerinin, mikrop ve bakterilerin çoğalmasını etkili bir şekilde sınırlayarak iş yerinde hastalanma riskini büyük ölçüde azalttığı gösterilmiştir. İstatistiklere göre, ortalama bir çalışan her yıl hastalık nedeniyle 9 iş günü kaybetmektedir ve bu vakaların bazıları, iş yerinde hijyen standartlarının yetersizliği ile bağlantılı olabilir.

Egzersiz İmkânı Sağlar

 Temizlik yapmanın faydalarından biri de, ister on dakika ister sekiz saat sürsün, hareket etmenizi sağlayarak aktif kalmanıza yardımcı olmasıdır. Uzmanlar, sağlık için günlük 30 dakika fiziksel aktivite önerirken temizlik de bu öneriyi destekler. Tezgâh üstlerini silmek, yerleri süpürmek ya da küveti ovmak gibi işler kalori yakımına katkıda bulunur. Ayrıca, hareket etmek kalp atış hızını artırarak vücutta endorfin (mutluluk hormonu) salgısını artırır.

Uyku Kalitesini Yükseltir

 Fiziksel aktivite nasıl stresi azaltıyorsa, temiz ve düzenli bir odada uyumak da uyku kalitesini artırır. Endorfin hormonu kişinin ruh haline göre salgılanır ve bazı saatlerde daha yoğun olarak salınır. Bilimsel olarak kanıtlanmıştır ki, akşam 11 ile gece 3 arasında bu hormonun salgılanma miktarı artar. Dağınık bir ortam uykuya dalmayı zorlaştırır, bu da kaliteli bir uyku almayı engelleyebilir. Ulusal Uyku Vakfı’nın anketine göre, her sabah yatağını toplayan bireylerin iyi bir uyku çekme olasılığı %19 daha fazladır. Katılımcıların %75’i ise çarşafları temiz olduğunda ve yastıkları dolgunlaştığında daha rahat uyuduklarını belirtmiştir.

Temizliğin Psikolojik Etkileri

 Psikologlar, temizlik ve zihinsel rahatlık arasında bir bağ olduğunu savunur. İslamî açıdan bakıldığında da temizlik, maddi ve manevi olmak üzere iki boyutta ele alınır. Kur'ân-ı Kerîm’de geçen “Ve elbiseni artık temizle, ve o pislikleri artık def eyle” (Müddessir suresi, âyet 4-5) ifadesi de bu iki boyutu işaret eder.

2010 yılında yapılan bir araştırma, temizlik ve düzen düşüncesinin daha iyi hissetmemizi sağladığını, buna karşın dağınık bir ortamda kendimizi hayal kırıklığına uğramış hissedebileceğimizi ortaya koymuştur. Bu duygular, bazı insanları yalan söylemeye ve aldatmaya yönlendirebilir.

Ilımlı olmak çoğu konuda anahtardır. Temizlik tutkusunun saplantıya dönüşmemesi önemlidir. Temizlik ve düzen rahatlatıcı olup kaygıyı azaltabilir. Ancak, bir eşyanın yerinde olmaması huzursuzluk yaratıyorsa bu, işlerin biraz ileri gittiğini gösterebilir.

Çevrenizi kontrol altında tutmak olumlu bir davranıştır; temiz bir ortamda yaşamanın birçok faydası vardır. Ancak, evdeki her şeyi kontrol etme zorunluluğu hissediyorsanız, hayatın diğer yönleri üzerinde kontrolü kaybetmeye başlayabilirsiniz.